توی چند سال اخیر، دستگاه‌های ذخیره‌سازی ما خیلی سریع پیشرفت کردن. هاردها کوچیک‌تر، سریع‌تر و قوی‌تر شدن و جدیدترین نسلشون همون NVMe هست که به طرز عجیبی سرعت بالایی دارن. این هاردهای کوچیک می‌تونن تا صد برابر سریع‌تر از هاردهای مکانیکی قدیمی عمل کنن.

اما با وجود این همه تکنولوژی و سرعت بالا، باز هم مثل هاردهای قدیمی ممکنه خراب بشن و اطلاعاتت از بین بره. به همین خاطر توی این مقاله قراره همه چی در مورد تعمیر و ریکاوری nvme رو کامل و ساده برات توضیح بدیم.

NVMe SSD چیه و چه فرقی با SSD معمولی داره؟

NVMe M.2 نسل جدید ذخیره‌سازی هستن که با تکنولوژی خاصی از طریق درگاه PCIe مستقیماً به مادربرد وصل می‌شن. برخلاف SSDهای معمولی که از کابل SATA استفاده می‌کنن و سرعتشون حدود ۵۰۰ مگ در ثانیه‌ست، NVMeها می‌تونن تا ۷۵۰۰ مگابایت در ثانیه هم سرعت داشته باشن!

این حافظه ها نه‌تنها خیلی باریک‌تر و سبک‌ترن، بلکه بدون نیاز به کابل برق یا دیتا، مستقیم از خود مادربرد نیرو می‌گیرن. همین موضوع باعث می‌شه نه‌تنها فضای کمتری بگیرن، بلکه عملکرد فوق‌العاده سریع‌تری هم ارائه بدن.

تأثیر دستور TRIM روی ریکاوری NVMe

دستور TRIM یه قابلیتیه که باعث می‌شه وقتی فایلی رو پاک می‌کنی، اون فضای خالی بلافاصله آماده‌ی نوشتن اطلاعات جدید بشه. این موضوع باعث بالا رفتن سرعت NVMe می‌شه، ولی در عوض بازیابی اطلاعات پاک‌شده رو تقریباً غیرممکن می‌کنه.

یعنی چی؟ یعنی وقتی فایلی رو پاک می‌کنی و TRIM فعاله، هارد سریعاً اطلاعات قدیمی رو حذف می‌کنه و دیگه به سادگی قابل برگشت نیست. برای همین خیلی از کاربرایی که نگران از دست رفتن اطلاعات هستن، این قابلیت رو غیرفعال می‌کنن.

دلایل اصلی از بین رفتن اطلاعات NVMe

NVMe به دلیل سرعت بالا و ساختار پیشرفته‌شون خیلی محبوب شدن، اما این به معنی ضدضربه یا بدون خطا بودن‌شون نیست. اطلاعات روی این نوع حافظه ها به دلایل مختلفی ممکنه از بین بره که بعضی‌هاش قابل پیشگیری هستن و بعضی دیگه نه. در ادامه، مهم‌ترین دلایل از بین رفتن اطلاعات NVMe رو بررسی می‌کنیم:

۱. حذف اشتباهی اطلاعات یا فرمت کردن ناخواسته

یکی از شایع‌ترین دلایل از دست رفتن اطلاعات، حذف اشتباهی فایل‌ها یا فرمت کردن کل درایو هست. گاهی اوقات کاربر به اشتباه یک درایو رو فرمت می‌کنه یا فایلی رو حذف می‌کنه که فکر می‌کرد بهش نیاز نداره. در صورت فعال بودن TRIM، این اطلاعات بلافاصله از فضای ذخیره‌سازی پاک‌سازی می‌شن و شانس بازیابی کاهش پیدا می‌کنه.

نکته مهم اینجاست که در NVMe، به خاطر سرعت بالا، فرآیند حذف و نوشتن خیلی سریع اتفاق می‌افته. یعنی ممکنه حتی قبل از اینکه متوجه بشی اطلاعات حذف شدن، فایل‌های جدید جایگزینشون شده باشن. در چنین شرایطی فقط با کمک تجهیزات تخصصی مرکز تعمیر هارد ایران می‌شه به اطلاعات دسترسی پیدا کرد، البته اون هم فقط در صورتی که بخش‌های حیاتی حافظه هنوز آسیب ندیده باشن.

۲. آسیب فیزیکی به NVMe

با اینکه NVMe قطعات متحرک ندارن، ولی خیلی به ضربه، حرارت بالا، رطوبت و نوسانات برق حساسن. اگه لپ‌تاپ ضربه بخوره یا در زمان روشن بودن جابه‌جا بشه، احتمال آسیب دیدن چیپ‌های حافظه یا برد وجود داره.

این نوع آسیب‌ها می‌تونن باعث بشن هارد کلاً توسط سیستم شناسایی نشه یا در حین کار یهو قطع بشه. در این شرایط، نه‌تنها اطلاعات از دست می‌ره، بلکه دسترسی به خود NVME هم امکان‌پذیر نیست. برای ریکاوری اطلاعات در این حالت، نیاز به تجهیزات خاص مثل پروگرامرهای NAND، ابزارهای جیتگ (JTAG) و محیط کلین‌روم هست که تنها در مراکز تخصصی مثل مرکز تعمیر هارد ایران وجود داره.

۳. مشکلات نرم‌افزاری یا باگ‌های سیستم‌عامل

گاهی اوقات سیستم‌عامل یا نرم‌افزارهای مدیریت پارتیشن دچار باگ می‌شن و باعث حذف ناگهانی یا تغییر ساختار اطلاعات روی هارد می‌شن. این مورد به‌ویژه موقع نصب دوباره ویندوز یا تغییر پارتیشن‌بندی اتفاق می‌افته. در این مواقع، اطلاعات ممکنه هنوز روی حافظه باشن ولی به دلیل مشکل در جدول پارتیشن، غیرقابل دسترسی بشن.

تو این حالت، شانس ریکاوری NVMe بالاست به شرطی که اطلاعات جدیدی روی حافظه ننوشته باشی. نرم‌افزارهای تخصصی ریکاوری NVMe می‌تونن پارتیشن‌های گمشده رو شناسایی کنن و اطلاعات رو برگردونن. اما باز هم توصیه می‌شه که خودت دست به کار نشی و ریکاوری NVMe رو به متخصصین مرکز تعمیر هارد ایران بسپری تا با بررسی دقیق، بهترین روش بازیابی رو انتخاب کنن.

۴. نوسانات برق و مشکلات سخت‌افزاری مادربرد

یکی از دلایل نامحسوس ولی بسیار جدی از بین رفتن اطلاعات NVMe، نوسانات شدید برق یا خرابی در بخش‌های الکتریکی مادربرده. از اونجایی که NVMe مستقیماً روی اسلات مادربرد نصب می‌شه و برق رو مستقیم از اون می‌گیره، هر نوسان ناگهانی یا اتصال کوتاه ممکنه باعث آسیب کامل به کنترلر یا چیپ حافظه بشه.

در چنین شرایطی، هارد ممکنه به‌صورت ظاهری سالم به‌نظر بیاد اما هیچ اطلاعاتی رو نخونه یا حتی در سیستم شناسایی نشه. بعضی وقت‌ها هم فقط دمای چیپ بالا می‌ره و باعث می‌شه هارد بعد از چند دقیقه کار، متوقف بشه. ریکاوری NVMe در این حالت نیاز به بررسی برد و چیپ‌های حافظه به‌صورت جداگانه داره که تنها در مراکز حرفه‌ای انجام‌پذیره

آیا امکان ریکاوری NVMe وجود داره؟

در خیلی از موارد بله، اما نه همیشه! چند عامل خیلی مهم توی موفقیت بازیابی اطلاعات از NVMe نقش دارن:

۱. فعال بودن یا نبودن TRIM

TRIM یه دستور سیستمیه که وقتی فایلی رو از روی هارد پاک می‌کنی، به هارد می‌گه که این فضا خالیه و می‌تونه اطلاعات جدید روش بنویسه. در هاردهای NVMe که سرعت خیلی بالایی دارن، این دستور کمک می‌کنه که اطلاعات جدید سریع‌تر ذخیره بشن. ولی از طرفی، همین دستور باعث می‌شه که اطلاعاتی که تازه پاک شدن، بلافاصله غیرقابل بازیابی بشن، چون هارد به‌صورت خودکار اون بخش از حافظه رو کاملاً پاک‌سازی می‌کنه.

در نتیجه، اگه فایل‌هایی رو حذف کردی و TRIM فعال بوده، حتی نرم‌افزارهای حرفه‌ای ریکاوری هم نمی‌تونن کمکت کنن چون اطلاعات واقعاً دیگه وجود ندارن. ولی اگه TRIM غیرفعال باشه یا هنوز اجرای کامل نشده باشه، یه پنجره‌ی زمانی بسیار محدود وجود داره که بشه اطلاعات رو برگردوند. اینجاست که زمان خیلی مهم می‌شه؛ هر چقدر سریع‌تر برای ریکاوری اقدام کنی، احتمال موفقیت بیشتره. پس اگه اشتباهی فایلی رو حذف کردی، سیستم رو خاموش کن و با مرکز تعمیر هارد ایران تماس بگیر تا همون لحظه بررسی بشه.

۲. وضعیت فیزیکی NVMe

NVMeها برخلاف ظاهر کوچیک و جمع‌وجورشون، سخت‌افزار خیلی حساسی دارن. این هاردها مستقیماً به مادربرد وصل می‌شن و از نظر فیزیکی به شدت در برابر ضربه، حرارت بالا یا حتی نوسانات الکتریکی آسیب‌پذیرن. مثلاً اگه لپ‌تاپ از روی میز بیفته یا یه نوسان شدید برق به مادربرد برسه، ممکنه برد یا چیپ‌های داخلی NVMe آسیب ببینن.

مرکز تعمیر هارد ایران با داشتن دستگاه‌هایی مثل پروگرامرهای چیپ NAND، می‌تونه اطلاعات رو از روی چیپ خام هم بخونه. البته این فرایند زمان‌بر و پرهزینه‌ست، ولی وقتی اطلاعات خیلی مهم باشن (مثل پروژه‌های کاری، اطلاعات مالی، یا تصاویر شخصی)، واقعاً ارزشش رو داره. مهم‌ترین کار اینه که به هیچ وجه خودت اقدام به باز کردن یا دستکاری هارد نکن، چون ممکنه اوضاع بدتر بشه و اطلاعات به طور کامل از بین بره

چطور اطلاعات NVMe رو بازیابی کنیم؟

از اونجایی که ریکاوری NVMe به خاطر TRIM سخت‌تر از بقیه هارده، معمولاً دو راه بیشتر نداری:

۱. استفاده از نرم‌افزارهای بازیابی اطلاعات مثل R-Studio یا Disk Drill (برای مواردی که هارد سالمه ولی اطلاعات پاک شده).

۲. مراجعه به مرکز تخصصی مثل مرکز تعمیر هارد ایران، مخصوصاً وقتی که nvme اصلاً توسط سیستم شناسایی نمی‌شه، دچار آسیب فیزیکی شده یا اطلاعات به خاطر باگ نرم‌افزاری از بین رفته.

مراکزی مثل مرکز تعمیر هارد ایران از تجهیزات گرون‌قیمت و تخصصی استفاده می‌کنن که می‌تونن اطلاعات حیاتی رو از دل هارد آسیب‌دیده بیرون بکشن. اما باید بدونی که حتی این مراکز هم نمی‌تونن همیشه معجزه کنن. اگه اطلاعات خیلی آسیب دیده باشه، شاید تنها راهت این باشه که باهاش خداحافظی کنی.

NVMe یه تکنولوژی فوق‌العاده سریع و پیشرفته‌ست، ولی این سرعت بالا به معنی امنیت کامل نیست. همون‌طور که دیدی، خرابی و از دست رفتن اطلاعات همیشه محتمله. پس بهترین کار اینه که همیشه از اطلاعات مهمت بکاپ بگیری و اگه مشکلی پیش اومد، سریع با یه مرکز حرفه‌ای برای تعمیر و ریکاوری nvme تماس بگیری.

سوالات متداول درباره تعمیر و ریکاوری NVMe

۱. آیا می‌شه اطلاعات پاک شده از NVMe رو بازیابی کرد؟
بله، ولی بستگی داره به اینکه فایل‌ها کی پاک شدن، آیا TRIM فعال بوده یا نه، و اینکه اطلاعات جدیدی روی هارد نوشته شده یا نه.

۲. مرکز تعمیر هارد ایران چه خدماتی ارائه می‌ده برای NVMe؟
این مرکز خدمات تخصصی مثل ریکاوری اطلاعات از هارد سوخته، تعمیر برد هارد، پروگرام کردن چیپ‌های NAND و بازسازی سیستم فایل‌های آسیب‌دیده رو انجام می‌ده.

۳. اگه NVMe من توی ویندوز شناسایی نشه، باز هم امکان ریکاوری NVMe هست؟
اگه مشکل فقط نرم‌افزاری باشه یا سیستم فایل به هم ریخته باشه، احتمالاً بله. ولی اگه مشکل سخت‌افزاری باشه، باید اول به صورت تخصصی بررسی و تعمیر و سپس ریکاوری NVMe بشه.

۴. هزینه تعمیر و ریکاوری NVMe چقدره؟
هزینه بستگی به نوع خرابی داره. معمولاً بررسی اولیه رایگانه و بعد از تشخیص مشکل، قیمت نهایی اعلام می‌شه.

۵. چطور می‌تونم از اطلاعاتم محافظت کنم تا نیازی به ریکاوری نباشه؟
حتماً به صورت منظم بکاپ بگیر، قابلیت TRIM رو بررسی و در صورت نیاز غیرفعال کن، و از نرم‌افزارهای ضدویروس استفاده کن تا جلوی آسیب نرم‌افزاری رو بگیری