RAID 5 یکی از رایج‌ترین آرایه‌های ذخیره‌سازی هست که ترکیبی از کارایی و افزونگی (Redundancy) رو ارائه می‌ده. اما وقتی یکی از هاردها خراب بشه، یا بدتر از اون، دو تا هارد هم‌زمان از کار بیفته، بازیابی اطلاعات به یه چالش بزرگ تبدیل می‌شه. توی این متن می‌خوایم درباره مشکلات رایجی که توی تعمیر و بازیابی اطلاعات RAID 5 پیش میاد صحبت کنیم و ببینیم چطوری می‌شه از بروز این مشکلات جلوگیری کرد.

۱. خرابی یک هارد و تأخیر در تعویض

مشکل:
توی RAID 5، اگه یه هارد خراب بشه، سیستم همچنان کار می‌کنه، ولی در حالت Degraded Mode (حالت تخریب‌شده) قرار می‌گیره. یعنی بار پردازشی بقیه هاردها بیشتر می‌شه و عملکرد سیستم کاهش پیدا می‌کنه. خیلی از افراد این هشدار رو جدی نمی‌گیرن و تعویض هارد خراب رو به تأخیر میندازن، که این می‌تونه خطر از کار افتادن یه هارد دیگه رو افزایش بده.

راه‌حل:
به محض اینکه یه هارد خراب شد، سریعاً اونو با یه هارد جدید جایگزین کنید. اگه امکانش هست، یه Hot Spare (هارد یدکی آماده به کار) هم تنظیم کنید که در صورت خرابی یکی از هاردها، به‌طور خودکار جایگزین بشه.

۲. خرابی دو هارد به‌صورت هم‌زمان

مشکل:
RAID 5 فقط تحمل خرابی یه هارد رو داره. اگه دو تا هارد هم‌زمان خراب بشن، کل آرایه از بین میره و اطلاعات به‌صورت کامل غیرقابل دسترس می‌شه. این یکی از رایج‌ترین مشکلاتیه که شرکت‌ها و کاربران حرفه‌ای باهاش مواجه می‌شن.

راه‌حل:
✅ همیشه یه نسخه پشتیبان از اطلاعاتتون داشته باشید، چون RAID 5 جایگزین بکاپ نیست.
✅ هاردهای باکیفیت و مطمئن بخرید تا احتمال خرابی هم‌زمان کاهش پیدا کنه.
✅ قبل از تعویض یه هارد خراب، مطمئن بشید که بقیه هاردها سالم هستن، چون بعضی وقتا وقتی یه هارد جدید اضافه می‌کنید، فشار زیادی به بقیه هاردها وارد می‌شه و ممکنه یه هارد دیگه هم از کار بیفته.

البته! این هم ترجمه محاوره‌ای متن به فارسی:

جلوگیری از خرابی هم‌زمان دو هارد در RAID 5

RAID 5 یکی از گزینه‌های پرطرفدار برای ذخیره اطلاعاته، چون یه تعادل خوب بین کارایی و افزونگی (Redundancy) داره. اما یه مشکلی که وجود داره، اینه که اگه دو تا هارد هم‌زمان خراب بشن، ممکنه اطلاعاتتون رو از دست بدید.

برای اینکه مطمئن بشید اطلاعاتتون سالم می‌مونه، باید یه سری راهکارهایی رو اجرا کنید که احتمال این اتفاق رو به حداقل برسونه.

مراقبت و نگهداری منظم

همیشه یه سیستم مانیتورینگ داشته باشید که وضعیت RAID 5 رو به‌صورت مداوم بررسی کنه. هر چند وقت یه بار سلامت هاردها رو چک کنید و به علائم هشداردهنده مثل خطاهای SMART، صداهای غیرعادی یا تغییرات دمایی توجه کنید. اگه هر مشکلی رو زود تشخیص بدید و رفع کنید، می‌تونید از خراب شدن یه هارد و تبدیل‌شدن اون به یه خرابی دوتایی جلوگیری کنید.

استفاده از هاردهای باکیفیت

همیشه سراغ هاردهای قابل‌اعتماد و مخصوص سرورها برید که نرخ خرابی پایین‌تری دارن. هاردهای باکیفیت کمتر دچار خرابی هم‌زمان می‌شن و باعث می‌شن که RAID 5 شما پایدارتر کار کنه. بهتره از برندهای معتبر و شناخته‌شده‌ای استفاده کنید که توی این صنعت امتحان خودشون رو پس دادن.

آپدیت فریمور و نرم‌افزار

فریمور کنترلر RAID و نرم‌افزار مدیریتش رو همیشه به‌روز نگه دارید. شرکت‌های تولیدکننده معمولاً آپدیت‌هایی منتشر می‌کنن که مشکلات امنیتی رو رفع می‌کنه یا عملکرد سیستم رو بهتر می‌کنه. اگه مرتب این آپدیت‌ها رو نصب کنید، مطمئن می‌شید که RAID 5 شما همیشه با جدیدترین قابلیت‌ها و امنیت‌ها مجهز شده.

استفاده از هارد یدکی (Hot Spare)

یه هارد Hot Spare توی آرایه RAID 5 خودتون تعریف کنید. این هارد یدکی، وقتی یه هارد خراب بشه، به‌طور خودکار جایگزین اون می‌شه و باعث می‌شه که سیستم شما مدت زیادی توی حالت ناپایدار نمونه. این کار کمک می‌کنه که فاصله‌ی زمانی بین خراب شدن یه هارد و جایگزینی اون خیلی کم بشه و امنیت اطلاعات بیشتر حفظ بشه.

گرفتن بکاپ‌های منظم

هرچند RAID 5 یه سطحی از افزونگی داره، ولی جایگزین بکاپ نیست. همیشه از اطلاعات مهمتون روی یه منبع دیگه مثل یه هارد اکسترنال یا یه فضای ابری نسخه پشتیبان بگیرید. اگه به هر دلیلی دو تا هارد با هم خراب بشن یا یه مشکل اساسی دیگه پیش بیاد، این بکاپ‌ها کمک می‌کنن که اطلاعاتتون رو بدون دردسر برگردونید.

برای اینکه از خرابی هم‌زمان دو هارد در RAID 5 جلوگیری کنید، باید چند تا اقدام پیشگیرانه انجام بدید: مانیتورینگ منظم، استفاده از هاردهای باکیفیت، آپدیت فریمور و نرم‌افزار، تنظیم هارد یدکی، و گرفتن بکاپ‌های منظم. با رعایت این نکات، احتمال از دست رفتن اطلاعاتتون خیلی کمتر می‌شه و سیستم RAID 5 شما مطمئن‌تر کار می‌کنه.

۳. مشکلات حین بازسازی (Rebuild) RAID 5

مشکل:
وقتی یه هارد جدید به جای هارد خراب اضافه می‌شه، RAID 5 باید اطلاعات اون هارد رو دوباره از روی اطلاعات بقیه هاردها بازسازی کنه. این پروسه می‌تونه چند ساعت تا چند روز طول بکشه، بسته به ظرفیت هاردها. حالا مشکل چیه؟

🔸 فشار زیادی روی هاردهای باقی‌مونده میاد و احتمال خراب شدنشون بالا میره.
🔸 اگه یه هارد دیگه توی این فرایند خراب بشه، کل اطلاعات RAID از بین میره.
🔸 اگه فرایند Rebuild ناقص انجام بشه، ممکنه اطلاعات به‌هم‌ریخته بشن یا از دست برن.

راه‌حل:
✔ اگه ممکنه، از RAID 6 یا RAID 10 استفاده کنید که تحمل خرابی دو هارد رو دارن.
✔ قبل از شروع فرآیند Rebuild، یه بکاپ از اطلاعات موجود بگیرید تا در صورت خراب شدن یه هارد دیگه، اطلاعاتتون از بین نره.
✔ از هاردهای مشابه و هم‌رده برای جایگزینی استفاده کنید. اگه یه هارد کندتر یا ناسازگار اضافه کنید، ممکنه عملکرد کل RAID دچار مشکل بشه.

مشکلات حین بازسازی (Rebuild) RAID 5 و راهکارهای آن

RAID 5 یکی از محبوب‌ترین روش‌های ذخیره‌سازی اطلاعاتست که بین کارایی، ظرفیت و افزونگی (Redundancy) تعادل خوبی ایجاد می‌کنه. اما وقتی یکی از هاردها خراب بشه و مجبور بشید RAID رو بازسازی (Rebuild) کنید، ممکنه با یه سری مشکلات اساسی روبه‌رو بشید که اگه درست مدیریت نشن، می‌تونن باعث از بین رفتن کل اطلاعات بشن!

در این متن، به مشکلات رایج حین Rebuild در RAID 5 می‌پردازیم و راه‌هایی برای کاهش خطرات این فرایند پیشنهاد می‌کنیم.

۱. فشار بیش از حد روی هاردهای باقی‌مانده

🔹 مشکل:
وقتی یه هارد جدید جایگزین هارد خراب می‌شه، RAID باید اطلاعات اون هارد رو از روی بقیه هاردها بازسازی کنه. این فرایند باعث می‌شه که بقیه هاردها تحت فشار زیادی قرار بگیرن و اگه یکی دیگه از هاردها ضعیف یا فرسوده باشه، ممکنه توی همین مرحله از کار بیفته!

🔹 راه‌حل:
✅ قبل از شروع Rebuild، وضعیت سلامت بقیه‌ی هاردها رو با ابزارهایی مثل SMART یا نرم‌افزارهای مانیتورینگ RAID بررسی کنید.
✅ اگه هاردها نشونه‌هایی از خرابی دارن (مثل بلاک‌های بد، کند شدن یا خطاهای زیاد)، بهتره قبل از شروع بازسازی، یه بکاپ از اطلاعات بگیرید.
✅ اگه RAID روی یه کنترلر سخت‌افزاری (Hardware RAID) اجرا می‌شه، مطمئن بشید که کنترلر شما قدرت پردازشی کافی داره تا بازسازی سریع‌تر و بدون فشار اضافه انجام بشه.

۲. زمان طولانی بازسازی

🔹 مشکل:
مدت زمان بازسازی RAID 5 بستگی به ظرفیت هاردها، سرعت RAID کنترلر، و میزان فعالیت سرور در حین بازسازی داره. مثلاً اگه یه آرایه با هاردهای 10 ترابایتی داشته باشید، ممکنه بازسازی چندین روز طول بکشه!

🔹 راه‌حل:
✅ هاردهای سریع‌تر (SSD یا هاردهای Enterprise) استفاده کنید تا فرایند بازسازی کوتاه‌تر بشه.
✅ اگه RAID روی یه سرور پرکاربرده، در حین بازسازی، بار کاری سیستم رو کاهش بدید تا RAID سریع‌تر بتونه خودش رو ترمیم کنه.
✅ بعضی از کنترلرهای RAID قابلیت بازسازی هوشمند (Adaptive Rebuild) دارن که توی ساعت‌های کم‌کارتر، سرعت بازسازی رو افزایش می‌ده. اگه چنین گزینه‌ای وجود داره، ازش استفاده کنید.

۳. احتمال خرابی دومین هارد در حین بازسازی

🔹 مشکل:
اگه در حین بازسازی، یه هارد دیگه خراب بشه، RAID 5 دیگه نمی‌تونه اطلاعات رو بازسازی کنه و کل آرایه از بین میره! این یه کابوس بزرگ برای شرکت‌ها و افرادیه که اطلاعات مهمی دارن و فکر می‌کنن RAID 5 امنیت کاملی داره.

🔹 راه‌حل:
✅ اگه اطلاعات خیلی مهم هستن، به جای RAID 5 از RAID 6 استفاده کنید، چون RAID 6 می‌تونه تا خرابی دو هارد رو تحمل کنه.
✅ قبل از شروع بازسازی، یه ایمیج ازاطلاعات روی هاردهای باقی‌مونده بگیرید تا در صورت خرابی بیشتر، امکان بازیابی باشه.
✅ درایوهای قدیمی‌تر و فرسوده رو زودتر تعویض کنید تا احتمال خرابی دومین هارد کمتر بشه.

۴. Rebuild ناموفق یا خرابی اطلاعات بعد از بازسازی

🔹 مشکل:
گاهی بعد از تکمیل فرایند بازسازی، متوجه می‌شید که بعضی از فایل‌ها خراب شدن یا به درستی باز نمی‌شن. این مشکل معمولاً به خاطر وجود بلاک‌های بد (Bad Sectors)، خطاهای نرم‌افزاری، یا خرابی در کنترلر RAID اتفاق می‌افته.

🔹 راه‌حل:
✅ بعد از اتمام بازسازی، یه بررسی کامل روی صحت اطلاعات انجام بدید. بعضی از نرم‌افزارهای RAID این قابلیت رو دارن.
✅ از نرم‌افزارهای تعمیر فایل‌سیستم مثل CHKDSK (ویندوز) یا fsck (لینوکس) استفاده کنید تا مشکلات منطقی برطرف بشن.
✅ در صورت خرابی زیاد، از ابزارهای بازیابی اطلاعات مثل R-Studio یا ReclaiMe برای ریکاوری اطلاعات استفاده کنید.

۵. مشکل ناسازگاری بین هاردها یا کنترلر RAID

🔹 مشکل:
بعضی وقتا بعد از اضافه کردن یه هارد جدید، RAID به درستی اونو شناسایی نمی‌کنه یا فرایند بازسازی شروع نمی‌شه. این مشکل معمولاً به خاطر ناسازگاری بین مدل‌های مختلف هارد یا تنظیمات کنترلر RAID پیش میاد.

🔹 راه‌حل:
✅ همیشه از هاردهایی با مدل، ظرفیت، و سرعت مشابه با هاردهای قبلی استفاده کنید. اگه یه هارد کندتر یا ناسازگار اضافه کنید، ممکنه RAID دچار مشکل بشه.
✅ بعضی کنترلرهای RAID از هاردهای خاصی پشتیبانی می‌کنن. قبل از خرید هارد جدید، حتماً لیست سازگاری کنترلر رو چک کنید.
✅ تنظیمات RAID BIOS یا نرم‌افزار مدیریت RAID رو بررسی کنید تا ببینید هارد جدید به درستی شناخته شده یا نه.

فرایند بازسازی RAID 5 می‌تونه خطرناک و زمان‌بر باشه، به‌خصوص اگه هاردهای باقی‌مونده ضعیف یا فرسوده باشن. برای کاهش خطرات:

🔸 همیشه قبل از بازسازی، وضعیت سلامت هاردهای باقی‌مونده رو بررسی کنید.
🔸 در حین بازسازی، بار کاری سیستم رو کاهش بدید تا فشار اضافی به RAID نیاد.
🔸 اگه اطلاعات خیلی مهم هستن، از RAID 6 یا RAID 10 استفاده کنید که امنیت بیشتری دارن.
🔸 بعد از بازسازی، یکپارچگی اطلاعات رو چک کنید تا مطمئن بشید که فایل‌ها سالم باقی موندن.

با رعایت این نکات، می‌تونید ریسک‌های مربوط به بازسازی RAID 5 رو به حداقل برسونید و احتمال از دست رفتن اطلاعات رو کم کنید.

۴. خراب شدن کنترلر RAID

مشکل:
کنترلر RAID همون سخت‌افزاریه که مدیریت آرایه RAID رو انجام می‌ده. اگه این قطعه خراب بشه، ممکنه کل اطلاعات غیرقابل دسترس بشه، حتی اگه همه‌ی هاردها سالم باشن. این اتفاق معمولاً به دلایلی مثل نوسانات برق، آپدیت ناموفق فریمور، یا مشکلات سخت‌افزاری پیش میاد.

راه‌حل:
🔹 همیشه از یو‌پی‌اس (UPS) برای جلوگیری از نوسانات برق استفاده کنید.
🔹 فریمور کنترلر RAID رو فقط از منابع معتبر و بعد از تست‌های لازم آپدیت کنید.
🔹 اگه کنترلر RAID خراب شد، یه کنترلر مشابه از همون مدل تهیه کنید، چون آرایه‌های RAID ممکنه با کنترلرهای مختلف ناسازگار باشن.

۵. خطاهای منطقی و خرابی فایل‌سیستم

مشکل:
گاهی وقتا RAID 5 از نظر سخت‌افزاری سالمه، اما مشکلات منطقی مثل خرابی فایل‌سیستم، حذف تصادفی اطلاعات، یا خرابی جدول پارتیشن باعث می‌شه که اطلاعات غیرقابل دسترس بشن.

راه‌حل:
🔸 قبل از انجام هر کاری، یه ایمیج کامل از هاردها بگیرید تا در صورت اشتباه در بازیابی، یه نسخه از اطلاعات اصلی داشته باشید.
🔸 از نرم‌افزارهای بازیابی اطلاعات مثل R-Studio، ReclaiMe یا UFS Explorer استفاده کنید.
🔸 در صورت خرابی شدید، به متخصصین بازیابی اطلاعات مراجعه کنید، چون تلاش‌های ناموفق می‌تونه وضعیت رو بدتر کنه.

RAID 5 یه روش خوب برای ذخیره‌سازی اطلاعاته، اما مشکلاتی مثل خرابی هاردها، تأخیر در جایگزینی، مشکلات بازسازی، خراب شدن کنترلر، و خطاهای منطقی می‌تونن باعث از بین رفتن اطلاعات بشن. بهترین راهکار اینه که همیشه یه بکاپ جداگانه داشته باشید، هاردهای باکیفیت بخرید، از سیستم‌های مانیتورینگ استفاده کنید، و در صورت خرابی سریعاً اقدام کنید.

اگه اطلاعات شما توی RAID 5 از بین رفت، قبل از هر اقدامی، از یه متخصص بازیابی اطلاعات مشورت بگیرید تا شانس بازیابی موفقیت‌آمیز بیشتر بشه.